Việt Nam đang là một trong những quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất châu Á. Dự kiến đến năm 2025, số người cao tuổi tại Việt Nam sẽ vượt mốc 16 triệu người, và bước vào thời kỳ dân số già từ năm 2036. Hội nghị khoa học Bệnh viện Quân y 175 đã đưa ra cảnh báo: người cao tuổi Việt Nam chủ yếu mắc nhiều bệnh mạn tính, cần được chăm sóc bài bản, toàn diện – cả về y tế lẫn mạng lưới hỗ trợ xã hội.
Tốc độ già hóa “chóng mặt” nhất châu Á
Tại Hội nghị khoa học Bệnh viện Quân y 175 diễn ra ngày 31/5/2025, GS.TS.BS Nguyễn Đức Công – Phó Chủ tịch Hội Lão khoa Việt Nam cho biết, Việt Nam chính thức bước vào giai đoạn già hóa dân số từ năm 2011, khi người từ 65 tuổi trở lên chiếm 7% dân số. Đến năm 2021, tỷ lệ này tăng lên 8,3%, tương đương hơn 8,1 triệu người cao tuổi. Dự báo đến năm 2025, Việt Nam sẽ có 16,1 triệu người cao tuổi, chiếm trên 16% dân số, và bước vào giai đoạn dân số già từ năm 2036.
Theo GS Công, Việt Nam có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất châu Á, và đứng đầu trong 10 nước nhanh nhất thế giới. Thời gian chuyển từ giai đoạn “già hóa dân số” sang “dân số già” ở Việt Nam chỉ kéo dài 17-20 năm, ngắn hơn rất nhiều so với các nước phát triển (thường mất 40-50 năm). Đến năm 2069, Việt Nam dự kiến sẽ có hơn 25 triệu người cao tuổi, gây sức ép lớn lên hệ thống y tế, an sinh xã hội và chất lượng chăm sóc dài hạn.
Đặc điểm bệnh tật phức tạp, cần quản lý lâu dài
Một trong những thách thức lớn là người cao tuổi Việt Nam thường mắc nhiều bệnh lý mạn tính cùng lúc – trung bình từ 3,5 đến 4 bệnh khi nhập viện. Các bệnh cần theo dõi và dùng thuốc lâu dài, khiến họ dễ gặp biến chứng do tương tác thuốc, suy giảm chức năng và nguy cơ lệ thuộc.
Người cao tuổi được phân loại theo khả năng lão hóa:
– Lão hóa thành công: vẫn làm việc, vận động tốt.
– Lão hóa thông thường: còn tự sinh hoạt được.
– Người cao tuổi suy yếu: mất khả năng tự chăm sóc bản thân.
Việc đánh giá chức năng sinh hoạt cơ bản như tắm rửa, đi vệ sinh, mặc đồ, lấy thức ăn… giúp phân loại rõ hơn. Nếu thực hiện được 8/8 hoạt động, người cao tuổi được xếp loại tốt; 4/8 điểm là dấu hiệu suy yếu cần được can thiệp sớm.
Không chỉ cần hỗ trợ y tế, người cao tuổi cần một mạng lưới hỗ trợ xã hội vững chắc để có thể sống tại nhà thay vì phải vào viện hoặc cơ sở chăm sóc dài hạn. GS Công nhấn mạnh: vai trò của người chăm sóc là then chốt, nhưng họ cũng cần được tầm soát tâm lý thường xuyên, nhất là trầm cảm, kiệt sức, và được kết nối với các hội nhóm hỗ trợ tinh thần, tư vấn, nghỉ ngơi khi cần thiết.
