Văn hoá gia đình được hình thành và phát triển qua lịch sử lâu dài của đời sống gia đình, gắn liền với những điều kiện kinh tế, môi trường tự nhiên và xã hội với hai chức năng là truyền tải những giá trị văn hóa và hình thành các giá trị văn hóa mới. Theo đó, trong văn hoá gia đình, vai trò của NCT có vị trí vô cùng quan trọng. Trước hết NCT là những người đã thực hiện đầy đủ hai chức năng của văn hoá gia đình nêu trên. Điều đó được thể hiện cụ thể ở hoạt động giáo dục con cháu và các thành viên trong gia đình.
 |
Hoạt động giáo dục của NCT trong gia đình có thể tựu trung thành những vấn đề cơ bản sau: Giáo dục đạo đức – nhân văn; giáo dục tri thức và giáo dục hướng nghiêp – dạy nghề. Như ở các làng nghề, các nghệ nhân cao tuổi đã truyền nghề cho con cháu, và lớp con cháu không chỉ kế thừa kinh nghiệm của cha ông, mà còn sử dụng công nghệ tiên tiến làm cho sản phẩm ngày càng chất lượng hơn, đáp ứng nhu cầu của cuộc sống.
Hoạt động văn hoá của gia đình, thông qua loại hình hoạt động văn hoá phi vật thể như các làn điệu dân ca, lời ru, điệu múa, tiếng kèn, nhịp trống, nhịp cồng chiêng cũng được NCT vừa sáng tạo, vừa truyền tải từ thế hệ này sang thế hệ khác. Chính những nét đặc thù ấy đã mang theo hồn dân tộc. Từ tiếng kèn, tiếng trống giúp chúng ta nhận biết ngay sắc thái, hình ảnh của quê hương, gia đình, làng xã, dân tộc. Văn hoá gia đình còn chứa đựng cách ứng xử trong gia đình và do NCT hướng dẫn, uốn nắn cho các thành viên trong gia đình hành động theo nền nếp đã được hình thành
Hoạt động kinh tế, sản xuất, kinh doanh cũng mang theo sắc thái văn hoá riêng của từng gia đình. Hàng hoá sản xuất từ các gia đình khác nhau cũng mang theo các hình dáng khác nhau theo sự sáng tạo riêng của từng gia đình mà “phong cách” kinh doanh truyền thống do NCT tạo ra… Hoạt động chăm sóc sức khoẻ cũng thể hiện nhiều nét văn hoá đặc thù của từng gia đình đúc kết kinh nghiệm theo thời gian. Tất cả những điều đó đều được NCT truyền dạy, trở thành những giá trị gia truyền quý giá trong cộng đồng. Có thể thấy, NCT có vai trò rất lớn trong việc hình thành những giá trị văn hoá gia đình, người chọn lọc và phát triển và cuối cùng là người truyền lại những giá trị văn hoá tốt đẹp ấy cho các thế hệ.
Trong phong trào xây dựng gia đình văn hóa, NCT có vai trò rất quan trọng gìn giữ nền nếp, gia phong, vấn đề cốt lõi của gia đình. Cả cuộc đời hấp thụ những tinh hoa của gia đình, truyền thống, NCT đi đầu trong việc bảo vệ chuẩn mực đạo đức, mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình. Với vị thế “cây cao bóng cả”, NCT là điểm tựa tinh thần, là người định hướng phát triển cho gia đình. Không chỉ vậy, đối với làng xóm, khu dân cư, nhiều NCT còn góp phần bảo tồn, tôn tạo các di tích lịch sử, văn hóa, lễ hội truyền thống. NCT luôn thể hiện vai trò “Tuổi cao – Gương sáng” trong các lĩnh vực của đời sống xã hội.
