Bài học về hòn đá của Bác

Nói chuyện trong buổi lễ bế mạc Đại hội thành lập Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ngày 10.9.1955, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dùng hình ảnh rất đời thường để nói về sức mạnh đoàn kết: “Bản chất của hòn đá là cứ ỳ ra, không nhúc nhích. Nhưng khi nhiều người đồng tâm hiệp lực mà xô đẩy, thì dù tảng đá to mấy, nặng mấy, cũng phải lăn”.

Về vai trò của các tổ chức Mặt trận, Bác nói: “Lịch sử trong những năm qua đã tỏ rõ lực lượng đoàn kết của nhân dân ta là vô địch và Mặt trận dân tộc thống nhất đã nhiều lần thắng lợi.

Mặt trận Việt Minh đã giúp Cách mạng Tháng Tám thành công.

Mặt trận thống nhất Việt Minh – Liên Việt đã giúp kháng chiến thắng lợi.

Chúng ta có thể tin chắc rằng: Với sự cố gắng của mọi người và sự ủng hộ của toàn dân, Mặt trận Tổ quốc sẽ làm trọn nhiệm vụ vẻ vang là giúp xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh”.

Trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc, sức mạnh đoàn kết luôn được khẳng định là nhân tố quyết định mọi thắng lợi. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nhấn mạnh: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết; thành công, thành công, đại thành công”. Kế thừa và phát huy truyền thống quý báu ấy, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã và đang giữ vị trí tổ chức trung tâm của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, là chiếc cầu nối vững chắc giữa nhân dân với Đảng và Nhà nước, góp phần làm nên những mốc son chói lọi trong lịch sử cách mạng và trong công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc hôm nay.

Ngay từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, cùng với việc lãnh đạo phong trào cách mạng, Đảng đã đặt vấn đề xây dựng một mặt trận dân tộc thống nhất để tập hợp, quy tụ các tầng lớp nhân dân. Chỉ thị thành lập Hội Phản đế đồng minh ngày 18.11.1930 chính là dấu mốc đầu tiên, khẳng định vai trò to lớn của tổ chức đoàn kết toàn dân trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Trải qua nhiều giai đoạn lịch sử, từ Mặt trận Dân chủ Đông Dương, Mặt trận Việt Minh, Mặt trận Liên Việt cho tới Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 1955, sứ mệnh xuyên suốt vẫn là đoàn kết mọi lực lượng yêu nước, biến sức mạnh phân tán thành sức mạnh tổng hợp để tạo nên những thắng lợi vĩ đại: Cách mạng Tháng Tám thành công, chiến thắng Điện Biên Phủ, đại thắng mùa Xuân 1975 giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Hiến pháp 2013 và mới đây là Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp năm 2025 đã hiến định rõ: “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức trung tâm của khối đại đoàn kết toàn dân”. Đây là sự khẳng định về mặt pháp lý và chính trị, đặt Mặt trận ở vị trí đặc biệt trong hệ thống chính trị. Mặt trận không chỉ là một tổ chức xã hội – chính trị rộng lớn, mà còn là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, có chức năng tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; giám sát, phản biện xã hội và tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước. Có thể nói, Mặt trận là điểm hội tụ của mọi giai tầng, tôn giáo, dân tộc, người Việt Nam ở trong và ngoài nước, biến khẩu hiệu “Đoàn kết toàn dân” thành hành động cụ thể, mang tính thực chất.

Nhìn lại chặng đường lịch sử, dấu ấn của Mặt trận luôn gắn với những sự kiện trọng đại của dân tộc. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, Mặt trận Việt Minh đã tập hợp toàn dân, lãnh đạo Tổng khởi nghĩa Tháng Tám 1945 thành công, lập nên Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tiếp đó, Mặt trận Liên Việt làm nòng cốt, huy động nhân dân kháng chiến trường kỳ, góp phần làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu. Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam cùng Liên minh các lực lượng Dân tộc, Dân chủ và Hòa bình đã trở thành ngọn cờ đoàn kết nhân dân miền Nam, góp phần làm nên đại thắng mùa Xuân 1975.

Sau ngày đất nước thống nhất, Đại hội Mặt trận toàn quốc năm 1977 đã quyết định hợp nhất các tổ chức, lấy tên Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Từ đây, Mặt trận trở thành nơi quy tụ mọi lực lượng chính trị – xã hội, đảm nhiệm vai trò tập hợp nhân dân cả nước xây dựng đất nước trong thời kỳ mới. Trong công cuộc đổi mới, Mặt trận đã khơi dậy và phát động nhiều phong trào thiết thực, có sức lan tỏa mạnh mẽ như “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, “Ngày vì người nghèo”, “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”. Những phong trào này không chỉ mang ý nghĩa kinh tế – xã hội sâu sắc mà còn khẳng định vai trò cầu nối, phát huy sức mạnh nhân dân vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.

Những năm gần đây, vai trò trung tâm của Mặt trận tiếp tục được khẳng định trong nhiều sự kiện quan trọng. Điển hình là khi đại dịch COVID-19 bùng phát, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã ra lời kêu gọi “Toàn dân ủng hộ phòng, chống dịch COVID-19.” Chỉ trong thời gian ngắn, hàng nghìn tỉ đồng cùng hàng chục nghìn tấn hàng hóa, vật tư y tế đã được ủng hộ, góp phần tạo nên sức mạnh to lớn để cả hệ thống chính trị và toàn dân chiến thắng đại dịch. Đó chính là minh chứng sinh động cho vị trí trung tâm, nơi hội tụ và khơi dậy sức mạnh của toàn dân.

Sửa đổi Hiến pháp làm nổi bật vai trò của Mặt trận Tổ quốc

Tháng 6.2025, Quốc hội thông qua Hiến pháp 2013 (sửa đổi). Một trong những nội dung trọng tâm của Hiến pháp sửa đổi là việc tái định vị và củng cố vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Theo đó, Điều 9 của Hiến pháp đã được sửa đổi để chính thức hiến định “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức trung tâm của khối đại đoàn kết toàn dân”.

Quy định này không chỉ làm rõ vai trò cốt lõi mà còn tạo ra cơ sở pháp lý cao nhất cho việc sắp xếp lại các tổ chức thành viên, giảm sự trùng lặp về chức năng, nhiệm vụ, đồng thời bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ với cơ cấu tổ chức của Đảng.

Điều 9 sửa đổi đã hiến định một cách toàn diện vai trò của Mặt trận là bộ phận của hệ thống chính trị do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân; có nhiệm vụ tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân; thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; giám sát, phản biện xã hội và tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước.

Bên cạnh đó, Hiến pháp sửa đổi cũng quy định về quyền trình dự án luật tại khoản 1 Điều 84, theo đó, cơ quan trung ương của các tổ chức chính trị – xã hội có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trong khi các tổ chức thành viên khác của Mặt trận sẽ thực hiện quyền này thông qua Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Không phải ngẫu nhiên mà Hiến pháp dành hẳn một điều để quy định về Mặt trận. Bởi lẽ, khác với bất kỳ tổ chức nào, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam vừa là thành viên của hệ thống chính trị, vừa là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân. Mặt trận không cạnh tranh, chồng chéo với các tổ chức khác mà đóng vai trò kết nối, hiệp thương, phối hợp, đảm bảo sự thống nhất ý chí và hành động. Mặt trận Tổ quốc là kênh quan trọng để nhân dân bày tỏ tâm tư, nguyện vọng; đồng thời thực hiện giám sát, phản biện xã hội, góp phần xây dựng Đảng và chính quyền trong sạch, vững mạnh.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập sâu rộng, Mặt trận cần tiếp tục mở rộng đoàn kết, huy động trí tuệ, nguồn lực của các giai tầng, người Việt Nam ở nước ngoài, đồng bào tôn giáo, dân tộc thiểu số vào sự nghiệp phát triển chung. Các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước cần được tổ chức theo hướng thiết thực, hiệu quả, gần gũi với đời sống của từng người dân. Vai trò giám sát, phản biện xã hội phải được nâng cao hơn nữa, đóng góp ý kiến vào các chủ trương, chính sách lớn; giám sát việc thực thi pháp luật, phòng, chống tham nhũng, lãng phí. Đồng thời, Mặt trận cần tăng cường hoạt động đối ngoại nhân dân, góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.