Điều 7, Luật NCT năm 2009 quy định: “Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT là quỹ xã hội, từ thiện được hình thành từ các nguồn sau đây: Đóng góp tự nguyện, tài trợ của tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài; Hỗ trợ từ ngân sách nhà nước; Các khoản thu hợp pháp khác. Việc thành lập, hoạt động và quản lí Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT được thực hiện theo quy định của pháp luật”. Điều 13, Nghị định số 30/2012/NĐ-CP ngày 12/4/2012 của Chính phủ quy định “Hội NCT ở Trung ương và ở cấp xã, phường được lập Quỹ Chăm sóc NCT…”. Nghị định số 93/2019/NĐ-CP ngày 25/11/2019 của Chính phủ quy định về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện. Thông tư số 96/2018/TT-BTC ngày 18/10/2018 của Bộ Tài chính về việc quy định quản lí và sử dụng kinh phí chăm sóc sức khoẻ ban đầu cho NCT tại nơi cư trú; chúc thọ, mừng thọ; ưu đãi tín dụng và biểu dương, khen thưởng NCT.
Mục đích, ý nghĩa của Quỹ
Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT là quỹ xã hội, từ thiện, có giá trị và vị trí ngang bằng với các loại quỹ chính sách xã hội khác, thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với NCT, nhằm huy động nguồn lực toàn xã hội trong sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc và phát huy vai trò NCT ở cơ sở.
 |
| Trao quà cho NCT có hoàn cảnh khó khăn nhân dịp Tết Nguyên đán 2025. |
Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc; thông qua việc xây dựng quỹ, Hội NCT cơ sở, các chi hội có kinh phí chăm lo về mọi mặt cho NCT như: Thăm hỏi, phúng viếng, tặng quà NCT có hoàn cảnh khó khăn, thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, tổ chức chúc, mừng thọ cho NCT; đồng thời có kinh phí tổ chức các hoạt động phong trào như giao lưu văn hoá, văn nghệ, thể dục thể thao, bóng chuyền hơi, dưỡng sinh… góp phần động viên, phát huy vai trò NCT trong phát triển kinh tế, tham gia xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh; sống vui, sống khoẻ, sống hạnh phúc.
Theo quy định của pháp luật việc xây dựng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT là trách nhiệm của cấp uỷ, chính quyền và cơ quan Nhà nước, Hội NCT các cấp có chức năng tham mưu làm nòng cốt trong quá trình vận động, xây dựng quỹ; tham mưu với cấp uỷ, chính quyền có văn bản chỉ đạo về xây dựng, quản lí quỹ, về tổ chức bộ máy theo quy định của pháp luật, đề cao vai trò chủ động trong công tác điều hành quỹ của Chủ tịch Hội NCT cơ sở.
Kết quả xây dựng Quỹ
Về số lượng quỹ: Với sự vào cuộc của cấp uỷ, chính quyền, hướng dẫn của cơ quan Nhà nước, vai trò nòng cốt của các cấp Hội NCT, trong những năm qua, theo tổng hợp số liệu báo cáo của 63 tỉnh, thành phố (cũ), cả nước đã thành lập được 9.454/10.595 xã, phường, thị trấn (cũ) đạt tỉ lệ 89,2%. Có 7.725 Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT xây dựng được Điều lệ quỹ do Chủ tịch UBND cấp huyện hoặc cấp xã kí phê duyệt; có 699.596 quỹ xây dựng được Quy chế quản lí và sử dụng tài chính quỹ (đạt tỉ lệ 74% tổng số quỹ đã được thành lập).
Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT ở cơ sở, đa số do UBND xã trực tiếp quản lí hoặc giao cho Hội NCT quản lí; các thành viên chủ yếu của quỹ gồm: Chủ tịch Hội đồng quản lí quỹ là Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND cấp xã; Giám đốc Quỹ là Chủ tịch Hội NCT cơ sở; Phụ trách kế toán, thủ quỹ do Hội đồng quản lí quỹ bổ nhiệm là công chức tài chính cấp xã; Hội đồng quản lí quỹ ban hành quy chế, quy định về quản lí sử dụng tài chính, các định mức chi tiêu của quỹ, duyệt kế hoạch và quyết toán tài chính hằng năm của quỹ (đa số phần chi quỹ do Ban Thường vụ Hội NCT cấp xã dự toán kế hoạch chi, UBND xã duyệt, sau báo cáo quyết toán chi với tài chính UBND xã).
Vai trò tham mưu của Hội NCT cơ sở
Tham mưu thành lập Ban vận động ủng hộ Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT ở cơ sở do Phó Chủ tịch UBND xã, Trưởng ban Công tác NCT làm Trưởng ban; cơ cấu, thành phần Ban vận động gồm: Chủ tịch Hội NCT, Chủ tịch MTTQ xã là Phó ban, các thành viên là Trưởng các đoàn thể Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh và công chức tài chính cấp xã; Trưởng thôn, Tổ trưởng dân phố…
 |
| Đồng chí Chủ tịch UBND xã Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang và đoàn tặng quà gia đình cụ Cù Thị Sinh, thôn Nông Trường. |
Tham mưu cho cấp uỷ và chính quyền kế hoạch, chỉ tiêu vận động, Thư kêu gọi ủng hộ Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT ở cơ sở; thay mặt Ban vận động tiếp nhận sự ủng hộ của các tập thể, cá nhân cho quỹ. Tổng hợp Báo cáo kết quả vận động ủng hộ Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT ở cơ sở hằng năm cho cấp uỷ, chính quyền và Ban vận động.
Dự thảo kế hoạch thu, chi Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT cơ sở hằng năm trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Về thuận lợi, ưu điểm
Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT ở cơ sở được sự quan tâm chỉ đạo, lãnh đạo của cấp uỷ, chính quyền, sự phối hợp tạo điều kiện của MTTQ, các tổ chức thành viên và sự ủng hộ của các tầng lớp Nhân dân. Các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền được tăng cường hơn, vì vậy việc huy động nguồn lực xây dựng quỹ tạo được sự đồng thuận và đạt hiệu quả cao hơn. Quỹ được huy động và sử dụng hằng năm với sự quản lí của cán bộ Hội NCT, chủ yếu là những cán bộ đã nghỉ hưu và sự ủng hộ, giám sát của cấp ủy, chính quyền, MTTQ cấp xã nên quỹ được vận động xây dựng, phát triển và sử dụng đúng mục đích, đáp ứng nguyện vọng của hội viên và Hội NCT ở cơ sở.
Về hạn chế, khó khăn
Một số nơi cấp ủy, chính quyền nhận thức chưa đầy đủ về bản chất Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT ở cơ sở, cho đây là quỹ của Hội NCT, vì thế thiếu sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, quản lí quỹ chưa được chặt chẽ theo đúng các quy định của pháp luật.
Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT ở cơ sở là quỹ được tổ chức và hoạt động theo Luật NCT trong phạm vi xã, phường, đặc khu với mục tiêu chủ yếu là bảo vệ, chăm sóc và phát huy vai trò NCT. Nhưng theo Nghị định số 93/2019/NĐ-CP ngày 25/11/2019 của Chính phủ “về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện” một số quy định về điều kiện, thủ tục cấp giấy phép thành lập quỹ còn khắt khe, rườm rà, chưa phù hợp đối với NCT (tại điểm d, Điều 15 – Hồ sơ thành lập quỹ phải có sơ yếu lí lịch tư pháp của các sáng lập viên, điểm d, Điều 14- Tài sản đóng góp để thành lập quỹ hoạt động trong phạm vi cấp xã là 25.000.000 đồng và khoản 2, Điều 18- Chủ tịch UBND cấp tỉnh có thẩm quyền cấp giấy phép thành lập và công nhận điều lệ là rất khó khăn với các địa phương, khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo…).
Một số giải pháp củng cố, phát triển quỹ
Nghị quyết Đại hội VI Hội NCT Việt Nam đề ra: “Phấn đấu 95% trở lên số xã, phường, thị trấn thành lập và duy trì hoạt động thường xuyên Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT”; Để thực hiện tốt chỉ tiêu của Đại hội và những nhiệm vụ mới của cấp cơ sở (xã, phường, đặc khu) trong kỉ nguyên mới giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc thì việc xây dựng, phát triển Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT ở cơ sở có ý nghĩa rất quan trọng trong hoạt động của Hội NCT, cần tập trung vào một số nội dung, giải pháp chủ yếu sau đây:
Thứ nhất: Đẩy mạnh các hình thức tuyên truyền về mục đích, ý nghĩa của quỹ, đa dạng hơn các hình thức vận động (cung cấp số liệu, địa chỉ, hình ảnh cụ thể NCT) cho các mạnh thường quân, trong đó tập trung vào các chủ doanh nghiệp là NCT, hưởng ứng tham gia ủng hộ Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT và phong trào “Toàn dân chăm sóc, phát huy vai trò NCT”, nhân kỉ niệm “Ngày truyền thống NCT Việt Nam” và “Tháng hành động vì NCT Việt Nam” hằng năm (theo Quyết định số 772/QĐ-TTg ngày 26/10/2006 và Quyết định số 544/QĐ-TTg ngày 25/4/2015 của Thủ tướng Chính phủ).
Thứ hai: Tham mưu rà soát, đề nghị bổ sung, hoàn thiện các văn bản của địa phương về chỉ đạo xây dựng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT ở cơ sở phù hợp với Nghị định số 93/2019/NĐ-CP ngày 25/11/2019 của Chính phủ “về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện” và tình hình thực tế của địa phương.
Thứ ba: Tham mưu xây dựng kế hoạch vận động, quản lí, sử dụng Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT ở cơ sở hằng năm; tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác quỹ; tăng cường công tác kiểm tra giám sát quỹ ở cơ sở.
Thứ tư: Đề nghị Hội NCT kiến nghị sửa đổi, bổ sung điều 7 trong Luật NCT: Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT là quỹ xã hội, từ thiện đặc thù của Hội NCT; Chính phủ và các Bộ, ngành chức năng ban hành các Nghị định và Thông tư hướng dẫn riêng về Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT.
Thứ năm: Hội NCT các cấp cần kịp thời phát hiện, tuyên truyền, biểu dương, khen thưởng, phổ biến kinh nghiệm của các tập thể, cá nhân có thành tích trong công tác vận động, ủng hộ Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT ở cơ sở.
