Theo Công văn số 644/BCA-C06 ngày 7/3/2023 của Bộ Công an nước ta có 16.179.824 người từ 60 tuổi trở lên. Già hóa dân số đang diễn ra nhanh chóng (các nước chuyển từ già hóa dân số sang dân số già: Châu Âu mất từ 50 năm đến 100 năm, thậm chí Thụy Điển mất 85 năm, Pháp mất 115 năm; các nước Châu Á, Nhật Bản, Trung Quốc là hai quốc gia dân số già; các nước Đông Nam Á trong đó Việt Nam, Thái Lan tốc độ già hóa nhanh chỉ từ 20 đến 25 năm.
Các nhiệm kì qua, các cấp Hội NCT đã triển khai có hiệu quả công tác chăm sóc đời sống vật chất, tinh thần và sức khỏe, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của NCT; xây dựng gia đình hạnh phúc, xã hội ổn định và phát triển, các kết quả cụ thể như sau:
 |
| Hội NCT quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh trao quà cho NCT hoàn cảnh khó khăn nhân dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ. |
Một là, Đảng, Nhà nước đã ban hành chính sách, pháp luật về công tác chăm sóc, bảo vệ NCT trọng tâm: Hiến pháp năm 2013: Khoản 3, Điều 37: “NCT được Nhà nước, gia đình và xã hội tôn trọng, chăm sóc và phát huy vai trò trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, Khoản 2, Điều 59: “Nhà nước tạo bình đẳng về cơ hội để công dân thụ hưởng phúc lợi xã hội, phát triển hệ thống an sinh xã hội, có chính sách trợ giúp NCT…”. Chỉ thị số 59-CT/TW ngày 27/9/1995 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (Khóa VII) về chăm sóc NCT. Ban Chấp hành Trung ương Đảng các nhiệm kì đã ban hành các Nghị quyết chuyên đề về an sinh xã hội như Nghị quyết 15/NQ-TW khóa XII, Nghị quyết số 42/NQ-TW khóa XIII… Chỉ thị số 117-CT/TTg ngày 27/2/1996 của Thủ tướng Chính phủ về chăm sóc NCT và hỗ trợ hoạt động cho Hội NCT. Pháp lệnh NCT số 23/2000/PL-UBTVQH; Luật NCT năm 2009; Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi năm 2024; Các luật có liên quan: Luật Khám chữa bệnh, Luật Hôn nhân và Gia đình,… Các Nghị định (NĐ), Quyết định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quy định chế độ chính sách bảo trợ xã hội đối với NCT; quy định về cơ sở chăm sóc, định mức kinh tế kĩ thuật, dịch vụ chăm sóc…(NĐ số 67, NĐ số 13, NĐ số 136, NĐ số 20 và NĐ số 76 của Chính phủ. Các văn bản trên là hành lang pháp lí, là chính sách cốt lõi để chính quyền các cấp và Hội NCT từ Trung ương đến cơ sở thực hiện tốt công tác bảo vệ, chăm sóc NCT thời gian qua. Những năm qua, Hội NCT Việt Nam cùng các cấp Hội tập trung quán triệt, tổ chức triển khai thực hiện tốt các chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước về bảo vệ và chăm sóc NCT.
Hai là, công tác chăm sóc vật chất và tinh thần với NCT
– Về trợ cấp, trợ giúp xã hội: Nhà nước đã có chính sách cụ thể đối với NCT được hưởng chế độ bảo trợ xã hội, trợ giúp xã hội, quy định trợ cấp hằng tháng cho NCT. Đến nay NCT đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi (ưu tiên nhóm đối tượng NCT thuộc hộ gia đình nghèo, cận nghèo, sống ở vùng đặc biệt khó khăn); NCT đủ 75 tuổi trở lên không có lương hưu, không nơi nương tựa được trợ cấp xã hội và đương nhiên có bảo hiểm y tế. Hội NCT các cấp chủ động phối hợp với ngành Lao động -Thương binh và Xã hội; (từ ngày 1/3/2025 là ngành Y tế) kê khai, rà soát các đối tượng, hoàn thiện các thủ tục hồ sơ các đối tượng (nhất là các đối tượng khó xác định độ tuổi…) để thực hiện kịp thời, đầy đủ, không để sót một NCT nào đúng đối tượng mà không được hưởng chế độ trợ cấp bảo trợ xã hội, Hưu trí xã hội theo Luật NCT, Luật BHXH và quy định của Chính phủ, quy định của các địa phương bảo đảm quyền lợi cho NCT. Tới đây Luật BHXH có hiệu lực các cấp Hội NCT sẽ chủ động, tích cực tham gia thực hiện, góp phần đưa Luật vào cuộc sống, thực hiện đầy đủ các chính sách mà Luật đã quy định, đồng thời tham gia với các cơ quan nhà nước, các đoàn thể Nhân dân giám sát việc thực hiện các chính sách của Nhà nước đối với NCT. Hiện nay có khoảng 2 triệu NCT hằng tháng được hưởng trợ cấp bảo trợ xã hội (BTXH); Khi Chương III của Luật BHXH có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 thì hằng năm có khoảng 2,5 triệu NCT được hưởng chế độ trợ cấp BTXH và hưu trí xã hội của Nhà nước và chế độ của các địa phương.
Một số tỉnh, thành phố đã tham mưu với cấp ủy, chính quyền địa phương nâng mức trợ cấp cho các đối tượng được hưởng chế độ trợ cấp cao hơn so với quy định của Chính phủ như các tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Hà Nội, Đà Nẵng, Hồ Chí Minh, Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Quảng Ninh, Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Dương, Bắc Ninh, Lâm Đồng, Đồng Nai, Lào Cai, Hà Giang,… Đặc biệt một số tỉnh không những nâng mức hưởng trợ cấp mà còn hạ độ tuổi như: Bắc Ninh, Quảng Ninh, Hưng Yên… đã hạ độ tuổi được hưởng trợ cấp BTXH từ đủ 80 tuổi xuống 75 tuổi, và NCT từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi. Chính vì vậy, đời sống NCT được nâng lên, nhất là NCT thuộc hộ gia đình nghèo, hộ gia đình cận nghèo, NCT cô đơn không nơi nương tựa.
Thời gian qua các mô hình chăm sóc NCT cũng được Nhà nước và xã hội quan tâm đầu tư, các loại hình, mô hình và dịch vụ được phát triển, nâng cao năng lực và chuyên môn hóa cao, từng bước và hoàn thiện ngày càng đáp ứng nhu cầu của NCT và xã hội (Dịch vụ chăm sóc theo ngày giờ, chăm sóc ban ngày, chăm sóc 24/24, chăm sóc theo yêu cầu…), có nhiều cơ sở chăm sóc đạt tiêu chuẩn quốc tế. Hiện nay toàn quốc có 50 cơ sở chuyên chăm sóc NCT và trên 50 cơ sở chăm sóc tổng hợp đối tượng Bảo trợ xã hội trong đó có chăm sóc NCT; tổng số có khoảng hơn 10.000 NCT được chăm sóc và nuôi dưỡng.
 |
| Lãnh đạo huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh tặng quà NCT hoàn cảnh khó khăn nhân dịp Tết Ất Tỵ. Ảnh Thanh Hà |
Hội NCT đã tổ chức Hội thảo “Đẩy mạnh xã hội hóa công tác chăm sóc NCT”, đề xuất các giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật về chăm sóc NCT và xã hội hóa thu hút đầu tư vào lĩnh vực phát triển, nâng cao hiệu quả các cơ sở bảo trợ, cơ sở chăm sóc, phục hồi chức năng cho NCT.
– Về chăm sóc sức khỏe: Đảng, Nhà nước đã ban hành các chính sách, pháp luật cụ thể đến chăm sóc sức khỏe NCT như Luật Khám chữa bệnh, Quyết định số 1579/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Chăm sóc sức khỏe cho NCT đến năm 2030 … Bộ Y tế đã có các Quyết định, Thông tư để hướng dẫn thực hiện chăm sóc sức khỏe NCT theo quy định của Luật NCT, công tác khám, chữa bệnh cho NCT đã từng bước được quan tâm hơn, hệ thống chăm sóc sức khỏe NCT ngày càng hoàn thiện. Thực hiện những quy định của pháp luật về chăm sóc sức khỏe đối với NCT, các cấp Hội và bản thân NCT nhận thức rõ nhu cầu và tầm quan trọng của sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe của NCT.
Hội NCT Việt Nam đã phối hợp với các Bộ, ngành tổ chức các hoạt động khám sức khỏe cho NCT; tham gia giám sát hoạt động chăm sóc sức khỏe NCT theo quy định của pháp luật; tổ chức truyền thông về chăm sóc sức khỏe; xây dựng các loại hình câu lạc bộ chăm sóc sức khỏe NCT, các phong trào chăm sóc và rèn luyện sức khỏe. Đến nay, cả nước có hơn 120 bệnh viện đa khoa (có khoa lão khoa), và Bệnh viện chuyên khoa cấp Trung ương và cấp tỉnh; nhiều Bệnh viện hoặc các khoa có phòng khám bệnh riêng hoặc bố trí bàn khám riêng dành cho NCT; khoảng 12.000 giường điều trị nội trú ưu tiên cho NCT; hằng năm có hàng triệu lượt NCT được tuyên truyền, phổ biến kiến thức chăm sóc sức khỏe, hơn 3 triệu NCT được lập hồ sơ theo dõi sức khỏe, gần 4 triệu NCT được khám sức khỏe định kì, 96% NCT có thẻ Bảo hiểm y tế, đa số các bệnh viện thực hiện ưu tiên khám bệnh, chữa bệnh cho NCT từ 80 tuổi trở lên. Để tăng cường công tác truyền thông về chăm sóc sức khỏe cho NCT, Trung ương Hội đề nghị và được Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam, các đài phát thanh, truyền hình địa phương có Chương trình định kì hằng tuần có bài, chuyên trang, chuyên mục tuyên truyền về sức khỏe NCT như: Câu lạc bộ NCT, Kênh truyền hình O2 TV, Chương trình “Vui khỏe có ích”,… được đông đảo NCT quan tâm theo dõi và làm theo. Nhiều sách, báo, tạp chí đã thường xuyên đăng tải các bài viết của các bác sĩ, dược sĩ, các nhà khoa học về sức khỏe NCT rất phong phú và đa dạng, đi sâu vào các chuyên đề phòng bệnh, chữa bệnh, về ăn uống, dinh dưỡng đã đáp ứng các nhu cầu thiết thực của NCT, nhất là đối với NCT mắc các bệnh mạn tính. Các hoạt động nói trên đã giúp cho NCT ngày càng nâng cao hiểu biết về sức khỏe của bản thân, cách tự chăm sóc, tự phòng bệnh, biết dùng các bài thuốc nam thông thường, cách phòng bệnh, chữa bệnh không dùng thuốc (xoa bóp, bấm huyệt…), ăn uống hợp lí. Việc truyền thông sức khỏe cũng đã giúp cho con, cháu biết cách chăm sóc ông bà, cha mẹ.
Hội NCT Việt Nam phối hợp với các Bộ, ngành tổ chức giám sát công tác khám sức khỏe cho NCT; Bộ Y tế đã ban hành Thông tư 35/2011/TT-BYT để hướng dẫn thực hiện chăm sóc sức khỏe NCT theo quy định của Luật NCT. Đến nay, cả nước đã có hơn 4,5 triệu NCT được lập hồ sơ theo dõi sức khỏe, gần 5 triệu NCT được khám sức khỏe định kì, 96% NCT có thẻ Bảo hiểm y tế. Trung ương Hội đã tổ chức kí chương trình phối hợp với Bộ Y tế về hoạt động chăm sóc sức khỏe NCT giai đoạn 2024-2028, kí phối hợp với một số bệnh viện để khám bệnh, tư vấn chăm sóc các bệnh đặc biệt liên quan đến NCT, thay thủy tinh thể…
Đặc biệt Trung ương Hội tổ chức kí Chương trình phối hợp với Bộ Y tế về hoạt động chăm sóc sức khỏe NCT cho từng giai đoạn với các nội dung hoạt động trọng tâm về chăm sóc sức khoẻ NCT. Ở địa phương, công tác trợ giúp xã hội, chăm sóc sức khỏe cho NCT được các cấp Hội NCT thực hiện với nhiều hoạt động thiết thực, vận dụng linh hoạt như phong trào mắt sáng cho NCT. Hội NCT tỉnh Bến Tre, TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và các địa phương đã chủ động phối hợp với ngành Y tế cùng cấp ban hành văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các bệnh viện cấp tỉnh/thành phố, huyện/quận thành lập khoa Lão khoa; Hội NCT ở một số địa phương như Bắc Ninh, Hưng Yên, Vĩnh Phúc tham mưu cấp uỷ, chính quyền bố trí ngân sách địa phương hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế cho NCT có độ tuổi từ 60 đến dưới 80 tuổi. Nhiều Trung tâm Y tế, Trạm y tế cơ sở và một số bệnh viện đã tích cực phối hợp với các cấp Hội NCT triển khai công tác truyền thông về chăm sóc sức khỏe; định kì khám sức khỏe cho NCT; khám, chữa bệnh miễn phí cho NCT thuộc diện chính sách, NCT thuộc hộ gia đình cận nghèo, hộ gia đình nghèo.
– Về chúc thọ, mừng thọ, thăm hỏi, động viên NCT: Phát huy truyền thống “Kính lão trọng thọ”; Thực hiện quy định của Chính phủ, Thông tư số 96 của Bộ Tài chính về chúc thọ, mừng thọ, thăm hỏi, tổ chức tang lễ cho NCT, vào dịp Tết cổ truyền của dân tộc, ngày truyền thống NCT (6/6); kỉ niệm Ngày Thương binh, Liệt sĩ (27/7) hằng năm; Ngày Quốc tế NCT (1/10), Hội NCT các cấp phối hợp với các cơ quan, đơn vị và tổ chức quần chúng ở địa phương rà soát, lập danh sách NCT, tổ chức trọng thể chúc thọ, mừng thọ cho NCT tròn 70,75, 80, 85, 90, 95 và 100 tuổi trở lên theo quy định của Luật NCT; đồng thời báo cáo cấp uỷ, chính quyền địa phương tổ chức thăm hỏi, tặng quà bảo đảm đúng đối tượng, không bỏ sót, không trùng lắp. (Còn tiếp)
